Rij drugsvrij: Wetenschappelijke onderbouwing

Aanleiding
In vergelijking met andere Europese landen is het drugsgebruik in Nederland onder jongeren hoog (EMCDDA, 2022). Drugsgebruik kent vele risico’s, zoals gezondheidsklachten en verslaving. Naast risico’s op individueel niveau hebben drugs ook veel maatschappelijke gevolgen, zoals de kans op verkeersongevallen. Rijden onder invloed van drugs verhoogt de kans op een ongeval fors, doordat drugs het bewustzijn en de rijvaardigheid van de gebruiker beïnvloeden (Elvik, 2013). ). Omdat jongeren vaak nog onervaren zijn het verkeer, vormen zij een belangrijke risicogroep wanneer ze onder invloed van drugs rijden. Dit benadrukt het belang van een aanpak tegen rijden onder invloed gericht op jonge drugsgebruikers.

TeamAlert voerde begin 2024 onderzoek uit naar jongeren en drugs in het verkeer. Hierin onderzochten we onder andere de sociale norm omtrent rijden onder invloed van drugs en hoe jongeren tegen dit gedrag aankijken. Van de 880 jongeren in dit onderzoek die aangaven wel eens drugs te gebruiken, rijdt 3% wel eens onder invloed van drugs in de auto. Deze jongeren hebben over het algemeen het idee dat hun vrienden het oké vinden, wanneer ze onder invloed rijden. Dit idee komt niet overeen met andere resultaten uit het onderzoek, die juist aantonen dat bijna alle jongeren autorijden na drugsgebruik niet oké vinden (TeamAlert, 2024). Deze misperceptie moet worden gecorrigeerd door de focus te leggen op een positieve boodschap waarin veilige normen worden benadrukt. TeamAlert richt zich in haar jaarlijkse Rij Drugsvrij-campagne op de boodschap ‘Plan je trip. Rij drugsvrij’, waarmee we bijdragen aan de overtuiging dat het normaal is om nuchter te rijden.

Doel
Met de Rij Drugsvrij-campagne sporen we jongeren die drugs gebruiken aan tot verkeersveilig gedrag en dragen we bij aan het zetten van een wenselijke sociale norm. Dit doet TeamAlert door deze jongeren te stimuleren om voorafgaand aan drugsgebruik een nuchtere bestuurder aan te wijzen of alternatief vervoer te plannen. Daarnaast verschaffen we jongeren kennis over drugsgebruik in het verkeer, waarmee we ze in staat stellen om zelf veilige keuzes te maken. Dit is bijvoorbeeld kennis over hoe lang ze moeten wachten voordat ze weer veilig de weg op kunnen na drugsgebruik en informatie over negatieve consequenties van rijden onder invloed, zoals geldboetes en andere straffen.

Doelgroep
In de campagne richt TeamAlert zich op jongeren van 18 tot en met 24 jaar die harddrugs gebruiken. Jongeren rijden namelijk vaker dan volwassenen onder invloed van drugs (Houwing et al., 2011). Er is specifiek voor de doelgroep harddrugsgebruikers gekozen, omdat deze drugsgebruikers het hoogste risico op een verkeersongeval lopen. Deze doelgroep onderscheidt zich qua gebruikers, werkingen en risico’s, duidelijk van andere type drugsgebruikers zoals gebruikers van softdrugs.    

Vorig jaar richtten we ons in de campagne uitingen specifiek op de doelgroep festivalgangers. Uit het waarderingsonderzoek naar aanleiding van deze campagne blijkt dat de mensen en de festivalsetting niet voor elke drugsgebruiker aansprekend zijn. Dit jaar verbreden we daarom de doelgroep die we aanspreken met de video’s door ons te richten op meer diversiteit en verschillende settingen waarin jongeren tegenwoordig drugs gebruiken. Tijdens een brainstorm met de jongerendoelgroep, achterhaalden we dat uitgaanslocaties en een rustige plek in de natuur (zoals een bos) populaire gebruikslocaties zijn. Daarom richten we ons in 2024, als aanvulling op de festivalsetting die in de campagne van 2023 werd uitgelicht, op het uitgaan en het chillen in de natuur.

Boodschap en gedragstechnieken
De campagne bestaat uit 3 fases. De eerste fase is awareness. In deze fase creëren we bewustzijn onder jongeren over het gewenste gedrag. Dit doen we door analoge foto’s te delen van jongeren die mooie herinneringen hebben gemaakt tijdens het uitgaan en in de natuur, locaties waar volgens de doelgroep drugs wordt gebruikt. Op deze foto’s staan jongeren afgebeeld die het gewenste gedrag vertonen: ze gaan op een veilige manier naar huis nadat ze drugs hebben gebruikt. Een veilig handelingsalternatief dat we in beeld brengen is de trein, waarmee jongeren naar huis gaan na een avondje stappen. Daarnaast brengen we een nuchtere bestuurder in beeld die vrienden na hun chillsessie in de natuur veilig thuisbrengt. Bij deze beelden benoemen we de juiste sociale norm "Wij rijden drugsvrij. Jij toch ook?" en de campagneboodschap ‘Plan je trip. Rij drugsvrij’. Hiermee zorgen we dat de doelgroep deze boodschap al eens gezien heeft, voordat de volgende fase van de campagne, consideration, van start gaat.

In de tweede fase, consideration, stimuleren we interactie en wordt nogmaals de boodschap ‘Plan je trip. Rij drugsvrij’ verspreid. Op social media delen we twee campagnevideo’s en drie explainers. In deze video’s stellen we een positieve sociale norm, namelijk dat het normaal is om nuchter te rijden of om vooraf een veilige rit te plannen. Ook komen er concrete handelingsalternatieven aan bod, zoals thuis worden gebracht door een nuchtere bestuurder en met het openbaar vervoer naar huis gaan. We stimuleren de jongeren door middel van een call-to-action om via social media door te klikken naar de campagnesite, waar ze aanvullende en aansprekende informatie over rijden onder invloed kunnen lezen. Hier delen we onder andere informatie over negatieve consequenties zoals hoge geldboetes en de wachttijden per drugssoort. Uit het waarderingsonderzoek naar aanleiding van de campagne van vorig jaar blijkt dat jongeren graag meer informatie krijgen over de effecten van verschillende drugssoorten op de rijvaardigheid. Door onder andere deze kennis te communiceren stellen we jongeren in staat een weloverwogen keuze te maken voor een veilige rit naar huis vóórdat ze drugs gebruiken. 

De laatste fase van de campagne draait om activation. In deze fase gaan jongeren daadwerkelijk de belofte aan om nuchter te rijden of een veilige rit naar huis te plannen. Dit jagen we aan door een winactie op te zetten. Wanneer jongeren via de website beloven om het gewenste gedrag te vertonen, maken zij kans op een toffe prijs. Door de jongeren een schriftelijke belofte te laten doen, committeren ze zich aan het gewenste gedrag. Dit vergroot de kans dat ze het gewenste gedrag daadwerkelijk gaan uitvoeren.

ALLE CAMPAGNEMATERIALEN BEKIJKEN? KLIK HIER

Bronnen:

Elvik, R. (2013). Risk of road accident associated with the use of drugs: a systematic review and meta-analysis of evidence from epidemiological studies. Accident Analysis and Prevention, 60, pp. 254-267. DOI: 10.1016/j.aap.2012.06.017

EMCDDA (2022). European Drug Report 2023: Trends and Developments. Geraadpleegd via: https://www.emcdda.europa.eu/publications/european-drug-report/2023_en 

Houwing, S., Hagenzieker, M., Mathijssen, R., Bernhoft, I.M., et al. (2011). Prevalence of alcohol and other psychoactive substances in drivers in general traffic; Part II: Country reports. Deliverable D2.2.3 Part 2 of the EU FP6 project DRUID. European Commission, Brussels.

TeamAlert (2024). Jongeren en drugs: sociale norm en trends. Utrecht: TeamAlert.