Kenniscentrum

Normoverschrijdend gedrag in het verkeer houdt in dat iemand de geschreven of ongeschreven regels die gelden in het verkeer breekt. Uit onderzoeken van TeamAlert blijkt dat een bepaalde groep jongeren op meerdere gebieden normoverschrijdend gedrag vertoont, zoals rijden onder invloed en rijden zonder rijbewijs en asociaal rijgedrag (zoals extreem hard rijden, bumperkleven en rechts inhalen). Zo blijkt 32% van de jongeren in het afgelopen jaar wel eens met te veel alcohol op te hebben gereden (TeamAlert, 2023). In 2021 reed 19% van de jongeren zonder rijbewijs op de scooter, 11% reed zonder rijbewijs in de auto (TeamAlert, 2021). Ruim twee op de drie jongeren maakt zich wel eens schuldig aan asociaal gedrag in het verkeer (TeamAlert, 2022).

Een kwart van de jonge maaltijdbezorgers is wel eens betrokken geweest bij een verkeersongeluk (TeamAlert, 2022). Gemiddeld blijken maaltijdbezorgers zo’n twee keer per week betrokken te zijn bij een verkeersongeluk (RTL Nieuws, 2019). Regelmatig verschijnen er nieuwsberichten rondom maaltijdbezorgers in het verkeer. Zo plaatste BN DeStem in januari 2023 een bericht over twee ongevallen in nog geen uur tijd met maaltijdbezorgers in Breda (BN DeStem, 2023). Wat er bekend is over jongeren als maaltijdbezorger, wordt in deze factsheet beschreven.

Over het algemeen bezitten mensen de benodigde kennis en vaardigheden voor een veilige verkeersdeelname niet van nature. Om veilig deel te nemen aan het verkeer moeten deze skills worden aangeleerd (SWOV, 2024). Dat kan door middel van verkeerseducatie.

De meeste jongeren in de leeftijd van 18 tot en met 24 jaar drinken alcohol (Nationale Drug Monitor, 2024). Uit onderzoek van TeamAlert onder jongeren en jongvolwassenen met een rijbewijs (18 tot en met 30 jaar) blijkt dat 25% in het afgelopen jaar weleens met een te hoog alcoholpromillage heeft autogereden (TeamAlert, 2023a). Ook rijden jongeren regelmatig op de fiets of scooter nadat ze een drankje hebben gedronken (TeamAlert, 2023b; de Waard et al., 2016). Dit is niet zonder gevaar: bestuurders onder invloed kunnen verkeerssituaties niet meer goed beoordelen en ze zijn minder alert (SWOV, 2023). 

Jongeren vertonen vaker dan volwassenen risicogedrag op allerlei gebieden. Zo is te zien dat jongeren vaker risicogedrag vertonen op het gebied van gezondheid en criminaliteit, maar ook in het verkeer (Twisk & Stelling, 2014). Jongeren rijden bijvoorbeeld vaker dan volwassenen onder invloed van drugs (Houwing et al., 2011), krijgen vaker snelheidsbekeuringen (CBS, 2018) en gebruiken vaker hun telefoon tijdens het fietsen (Van der Kint & Mons, 2022). Waarom hebben jongeren deze neiging tot risicogedrag? En wat zijn de gevolgen van dit risicogedrag voor het verkeer?